Theotokos

Theotokos. To greckie słowo przeszło do polszczyzny jako Bogarodzica. Kryje ono w sobie tajemnicę Maryi i jej szczególnego posłannictwa w historii zbawienia. Gdy uświadamiamy sobie, że jest ono pierwszym słowem polskiej pobożności i polskiej kultury, staje się to jeszcze bardziej wymowne.

Prawda o Bożym macierzyństwie Maryi obecna była w wierze chrześcijan od samego początku. Najważniejszym tego świadectwem jest modlitwa „Pod Twoją obronę”. Jej najstarszy tekst zawierający słowo Theotokos – Bogarodzica to egipski papirus datowany na około 250 rok odnaleziony w  okolicach Aleksandrii. Niektórzy jednak głosili błędne poglądy na temat tej prawdy lub ją negowali, twierdząc, jakoby Maryja 19 była jedynie matką człowieczeństwa Chrystusa. Dlatego podczas soboru powszechnego, który odbył się w Efezie w roku 431, ojcowie soborowi postanowili oficjalnie wyrazić naukę Kościoła na temat Bożego macierzyństwa Maryi Dziewicy. Warto wsłuchać się w tekst soborowego postanowienia liczący sobie niemal 1600 lat: „Pragniemy wyłożyć w skrócie, jak myślimy i jak nauczamy o Bogarodzicy Dziewicy i o sposobie, w jaki Jednorodzony Syn Boży stał się człowiekiem. Uważamy to za konieczne: nie dla dodania czegoś nowego, ale dla potwierdzenia nauki, którą od początku przyjęliśmy z Bożych Pism oraz z tradycji świętych Ojców. Nie dodajemy niczego do wiary świętych Ojców z Nicei. Jak już powiedzieliśmy, wystarcza ona zupełnie do znajomości religii i dla odrzucenia każdej błędnej, heretyckiej doktryny. Mówimy nie jako ci, którzy zuchwale ośmielają się rozstrzygać o rzeczach niepojętych, lecz, przez wyznanie własnej słabości, odsuwamy się od chcących nam zarzucać, że wyjaśniamy rzeczy leżące ponad ludzkim rozumieniem. Wierzymy więc, że Pan nasz Jezus Chrystus, Jednorodzony Syn Boży, jest doskonałym Bogiem i  doskonałym człowiekiem, złożonym z rozumnej duszy oraz ciała, zrodzony z Ojca przed wiekami co do Bóstwa, a «w ostatnich czasach» dla nas i dla naszego zbawienia z Maryi Dziewicy co do człowieczeństwa; współistotny Ojcu co do Bóstwa i  współistotny nam co do człowieczeństwa. Nastąpiło bowiem zjednoczenie dwóch natur. Dlatego wyznajemy jednego Chrystusa, jednego Syna, jednego Pana. Z racji zjednoczenia bez pomieszania wierzymy, że święta Dziewica jest Bogarodzicą, ponieważ Słowo Boże się wcieliło, stało się człowiekiem i od chwili swego poczęcia zjednoczyło się ze świątynią, którą z Niej wzięło”3 . To właśnie pierwszy z maryjnych dogmatów – prawda o jej Bożym macierzyństwie. Maryja jest więc prawdziwie Matką Boga Człowieka Jezusa Chrystusa, który w  jednej osobie łączy boską 3 A. Baron, H. Pietras (opr.), Dokumenty Soborów Powszechnych, t. I (325–787), Kraków 2001. 20 i  ludzką naturę. Nie od rzeczy będzie wspomnieć, że uroczyste potwierdzenie przez sobór tej prawdy wywołało wielki entuzjazm wśród mieszkańców Efezu, którzy spontanicznie zorganizowali wielką procesję z pochodniami rozświetlającą całe miasto i świętowali przez całą noc, o czym świadczy w swym liście św. Cyryl z Aleksandrii, czołowy obrońca prawdy o Bogarodzicy. Jednakże dogmatyczne nauczanie o Matce Bożej nie wyczerpuje się na prawdzie o Bożym macierzyństwie, choć jest ona fundamentalna. W ciągu wieków dogmatycznie sformułowano jeszcze następujące prawdy wiary: – w 649 roku synod laterański potwierdził prawdę o  dziewiczym macierzyństwie Maryi, to znaczy, że poczęła Jezusa jako dziewica mocą Ducha Świętego i pozostała dziewicą po Jego narodzeniu. – w 1854 roku bł. Pius IX potwierdził dogmatycznie prawdę o niepokalanym poczęciu Maryi, to znaczy, że od pierwszej chwili istnienia została zachowana od winy grzechu pierworodnego. – wreszcie w  1950 roku Pius XII ogłosił jako dogmat wiary prawdę o wniebowzięciu Maryi, to znaczy, że po zakończeniu ziemskiego życia została z ciałem i duszą wzięta do chwały nieba. Te cztery dogmaty maryjne streszczają w sobie wiarę Kościoła na temat Bogarodzicy Maryi. Ona, zachowana od skażenia winą prarodziców, została wybrana na dziewiczą matkę Boga-Człowieka i, stając się pierwszą i najwierniejszą Jego współpracownicą, uczestniczy w Jego chwale wzięta do nieba. Na tych prawdach buduje się prawdziwa maryjna duchowość będąca naśladowaniem Maryi w jej podążaniu za Chrystusem. Trzeba też pamiętać, że do wiary w te prawdy zobowiązany jest każdy katolik, a kto by im przeczył lub je odrzucał, sam się wyłącza ze wspólnoty Kościoła.